چگونه در خشونت‌های آنلاین مداخله و از خشونت‌دیدگان حمایت کنیم؟

نویسنده: یارا

اگر شاهد آزار کسی در فضای مجازی هستید، می‌توانید اقداماتی را در جهت حمایت از آن فرد انجام دهید. چنین مداخله‌ای ممکن است در نگاه اول رعب‌آور به نظر برسد. ممکن است ایده‌ای نداشته باشید که اقدام حمایتی اصولی چیست. ممکن است بیم داشته باشید که اوضاع را بدتر کنید و به خشونت دامن بزنید. ممکن است بترسید که حمایت از دیگری منجر به این شود که خودتان هم مورد خشونت قرار بگیرید. حتی ممکن است خشونتی که شاهدش بوده‌اید برای خودتان هم آسیب‌زا باشد و ادامه فعالیت و حضور در عرصه مجازی را برایتان دشوار کند. این‌ها ملاحظاتی ضروری است که پیش از حمایت از فرد خشونت‌دیده در فضای آنلاین باید به آن فکر کنید. اگر  هم تصمیم خود را گرفته‌اید و قصد مداخله دارید، این راهنما به شما کمک می‌کند در مسیر درست حرکت کنید.

شناسایی آزار مجازی و تفکیک میان انتقاد و خشونت

ابتدا لازم است تفاوت میان خشونت آنلاین و انتقاد را به رسمیت بشناسیم. حق انتقاد ولو بی‌رحمانه از ملزومات آزادی بیان در عرصه عمومی و فضای مجازی است و نمی‌توان انتقاد را با برچسب خشونت و آزار جنسی و جنسیتی خاموش کرد. از طرفی دیگر نمی‌توان به خشونت و آزار مجازی تحت لوای نقد، اعتبار و مشروعیت بخشید. به همین دلیل لازم است تعریف و مصادیق خشونت آنلاین را بشناسیم. هرگونه رفتار کلامی و غیرکلامی که در فضای مجازی و بواسطه اینترنت و ابزار دیجیتال رخ می‌دهد، کرامت نفس فرد را نقض می‌کند و  فضایی تخاصمی، تحقیرآمیز و توهین‌آمیز ایجاد می‌کند، ذیل آزار آنلاین تعریف می‌شود. این خشونت‌ها در اشکال متعددی بروز می‌یابد از جمله هک کردن، حملات دسته‌جمعی یا سازمان‌یافته مجازی (cyber-mob attacks)، ارسال پیام‌های ضربتی (Message bombing)، قلدری مجازی (Cyberbullying)، انتشار اطلاعات شخصی افراد مانند محل سکونت و … (Doxing)، تعقیب مستمر آنلاین(cyberstalking) و … . عاملان آن ممکن است انگیزه‌های شخصی و فردی یا اجتماعی و جمعی داشته باشند و یا حتی ممکن است این خشونت‌ها سازمان‌یافته باشد و توسط گروه‌های مختلف اعم از دولتی و غیردولتی صورت بگیرد. این خشونت‌ها ماهیت متفاوتی دارد و بعضا مبنا و ماهیت جنسی/جنسیتی نیز پیدا می‌کند و زنان و افراد +LGBTQIA را مورد هدف قرار می‌دهد. مصادیق خشونت جنسی و جنسیتی آنلاین عبارتند از:

● ارسال محتواهای ناخواسته جنسی و نامناسب: اعم از ایمیل، پیام و کامنت حاوی درخواست جنسی، ویدئو و تصاویر برهنه جنسی و  … .

●اخاذی جنسی Sextortion)): تهدید به انتشار تصاویر و اطلاعات خصوصی در جهت اخاذی جنسی، عاطفی، مالی، سیاسی و غیره.

●انتشار ویدئوهای جنسی حقیقی و جعلی(Deep fake)، نشر اکاذیب جنسی و … .

●تهدید به خشونت: تهدید به خشونت جنسی و خشونت فیزیکی از طریق پیام، ایمیل، کامنت و … .

●نفرت‌پراکنی (Hate speech): کلام آزاردهنده، تحقیرآمیز و توهین‌آمیزی که افراد را بر مبنای هویت جنسی، جنسیتی، گرایش جنسی و … مورد هدف قرار می‌دهد.

●تعقیب سایبری: دنبال کردن و آزار مستمر از طریق تهمت، افترا، و … که درخصوص زنان ماهیت جنسی و جنسیتی پیدا می‌کند. برای مثال اتهامات جنسی، پیام‌های ناخواسته و درخواست‌های جنسی مستمر از سوی یک فرد و … .

اولویت‌دهی و توجه به امنیت دیجیتال و سلامت روان خود

شما حق دارید که پیش از حمایت از فرد خشونت‌دیده در فضای آنلاین محتاط باشید و تمامی جوانب را بسنجید. در سال‌های اخیر شاهد بوده‌ایم که خشونت در فضای مجازی به حدی گسترش یافته که حتی حمایت از افرادی که مورد حملات خشونت‌آمیز دسته‌‌جمعی قرار می‌گیرند با واکنش‌های توهین‌آمیز و تهدیدآمیز روبرو می‌شود. به همین دلیل پیش از حمایت مستقیم و علنی از فرد مورد هدف، این موضوع را در نظر بگیرید که سیلی از حملات ممکن است به سویتان روانه شود، وضعیت روانی شما را تحت تاثیر قرار بدهد و امنیت‌تان در فضای دیجیتال به خطر بیفتد. در مطلب «در برابر حملات آنلاین در فضای مجازی چه کنیم؟» درباره ساز و کار حملات آنلاین و روش‌های محافظت از خود بخوانید و پیش از مداخله در چنین مواردی، امنیت صفحات خود را در شبکه‌های اجتماعی بالا ببرید و برای مواجهه با وضعیت آمادگی پیدا کنید. به یاد داشته باشید که راه‌های بسیار دیگری برای حمایت از فرد خشونت‌دیده وجود دارد و لزوما مداخله و حمایت مستقیم و علنی تنها راهکار ابراز حمایت و همبستگی نیست، بویژه اگر بناست این حمایت فردی و بدون برنامه‌ریزی باشد. صرف نزدیکی و دوستی شما با فردی که مورد حمله قرار گرفته دلیل کافی یا الزام‌آور برای مداخله نیست. مقابله با خشونت آنلاین را فراتر از امری فردی ببینید.

حمایت و همبستگی علنی

می‌توانید در حمایت از فرد آزاردیده توییت یا متن منتشر کنید و ضمن توضیح خشونت آنلاین آن را محکوم کنید. از افراد آزارگر نام نبرید و رفتار خشونت‌گرانه را هدف بگیرید. این متن می‌تواند توجه دیگران را به خشونتی جلب کند که در حال رخ‌دادن است و در حمایت از فرد مورد هدف همبستگی ایجاد کند. کامنت‌های حمایت‌گرانه زیر پست او بنویسید. شیوه دیگر این است که محتوایی را که موجب حمله به فرد شده را بازنشر و از این طریق با او ابراز همدلی کنید. می‌توانید این حمایت را از قالب فردی خارج کنید و از دیگران بخواهید به‌طور متحد و هماهنگ از فرد مورد هدف حمایت کنند. این شیوه در موارد خشونت آنلاین علیه زنان مدافع حقوق بشر بسیار موثر است. زینا ارحیم، روزنامه‌نگار سوری، می‌گوید همبستگی فمینیستی میان فعالان فمینیست جهان عرب در مواجهه با خشونت‌های مجازی بسیار اثرگذار بوده و موجب قدرتمندتر شدن زنان کنشگر شده است. در گروه‌های مدنی و فمینیستی خود برای مواجهه جمعی با خشونت‌های آنلاین برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی کنید. از سازمان‌ها و گروه‌های مدافع حقوق دیجیتال بخواهید از فرد خشونت‌دیده حمایت کنند.

گزارش‌دادن آزارگران

به‌صورت فردی و جمعی آزارگران را به پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی و شرکت‌های مربوطه گزارش کنید. این گزارش‌دهی موجب می‌شود نسبت به کاربرانی که از کلام جنسی و جنسیت‌زده و یا انتشار اطلاعات و تصاویر خصوصی برای حمله به دیگران استفاده می‌کنند، حساس و هشیار باشید. برخی از این کاربران ممکن است بعضا دیدگاه‌های سیاسی همسو با شما و در راستای منافع مردمی داشته باشند، اما بازنشر نوشته‌ها و ریتوییت کردن از این کاربران، در نهایت موجب اعتباربخشی به رویه‌های خشونت‌آمیز و رفتارهای جنسیت‌زده می‌شود. در حمایت از فرد آزاردیده، با آزارگران وارد مجادله مستقیم نشوید. به هیچ وجه به ادبیات جنسیت‌زده متوسل نشوید و برای مقابله با آزارگران، رفتارهای تهدیدآمیز و خشونت‌گرانه را بازتولید نکنید. برای مثال اگر کسی برای تخریب مخالف سیاسی خود روابط خصوصی‌اش را افشا می‌کند، برای مقابله‌به‌مثل اطلاعاتی را که از فرد خاطی در اختیار دارید، منتشر نکنید. مهم است که تلاش کنید چرخه خشونت را بشکنید.

با فرد خشونت‌دیده ارتباط بگیرید

به فرد خشونت‌دیده در فضای مجازی مستقیما پیام بدهید و ابراز همدلی کنید. صبور باشید، به او گوش بدهید، به احساسات او اعتبار بدهید و بدون قضاوت از او حمایت عاطفی کنید. به او بگویید که از خشونتی که در جریان است بیزارید و در این تجربه تنها نیست. حتی اگر اظهارنظری که به خشونت مجازی منجر شده از نظر شما مسئله‌دار و انتقادبرانگیز بوده، یادآوری کنید که تفاوت نقد و خشونت را می‌شناسید و هیچ ایده و نظری مستحق خشونت جنسی و جنسیتی آنلاین نیست. از او بپرسید که به کمک و حمایت مشخص و عملی احتیاج دارد یا نه، چه درباره چگونگی گزارش دادن آزارگران و چه برای مستندسازی خشونت‌ها که ممکن است برای خود فرد مورد هدف بسیار آزاردهنده باشد. درباره اهمیت مستندسازی خشونت آنلاین اینجا بیشتر مطالعه کنید.

امکانات حمایتی در اختیار او بگذارید

امکانات حمایتی (مشاور، روش‌های خودمراقبتی، …) و منابع عاطفی و دانش دیجیتال خود را برای افزایش امنیت فرد و عبور از این برهه، در اختیارش قرار بدهید. اگر با فرد رابطه نزدیکی دارید او را تنها نگذارید و اگر امکانش را دارید به او پیشنهاد بدهید مدتی پیش شما بماند. اگر آدرس محل زندگی یا محل کار فرد در فضای مجازی منتشر شده یا مورد تهدید جانی قرار گرفته، ممکن است در محل سکونت خود احساس امنیت نکند و نیاز به مکانی امن برای اسکان موقت داشته باشد. اگر فرد در کشوری زندگی می‌کند که امکان اقدام حقوقی وجود دارد در صورت امکان برای او مشاوره حقوقی فراهم و در روند پیگیری حقوقی همراهی‌اش کنید.