نویسنده: جمیله پیتز
منبع: Learning for Justice
ترجمه: یارا
جنبش جمعی ما برای ساخت جامعه‌ای عادل، بدون به‌کارگیری اقدامات و فعالیت‌هایی که ریشه در مراقبت از نفس و انسانیت‌مان دارد، پایدار نخواهد ماند. اگر حالمان خوب نباشد، فعالیت‌هایمان هم تحت‌الشعاع قرار می‌گیرند، و به تبع خدمات‌رسانی ما به افراد جوانی که حامی‌شان هستیم هم از این حال بد تاثیر می‌پذیرد. در حین این‌که برای سرنگونی سیستم‌های ظلم و تهدیدکننده دموکراسی تلاش می‌کنیم، باید ایده‌ها و رفتارهایی را که موجودیت‌مان را به خطر می‌اندازند، به چالش بکشیم.
در خطابه‌های موجود در حوزه آموزش و فضاهای کنشگری، اغلب این‌گونه نظر داده و یا حتی تاکید می‌شود که سبک زندگی و مرزبندی این در این فضاها جایی ندارد و از افرادی که کار را به تندرستی و سلامت اولویت می‌دهند، تعریف و تمجید می‌شود. این ذهنیت برای ما و افراد جوانی که تحت حمایت و مراقبت‌مان هستند، بسیار مضر است. اولویت‌دهی به کار نسبت به سلامتی، بویژه در گروه‌ها و اجتماعات اقلیت و به‌طور تاریخی به حاشیه رانده‌شده -مانند زنان، افراد LGBTQ+، مهاجران، افراد دارای معلولیت، افراد کم‌برخوردار و …- عمیقا آسیب‌زاست است.
این انتظار که ما باید خودمان را به‌تمامی وقف کار در شرایط سخت و تخریبگر کنیم، بی‌عدالتی‌ها و تبعیض‌های موجود در سیستم درمان، امنیت در فضای عمومی، امنیت اقتصادی و پایداری محیط زیست را تقویت می‌کند و سلامت‌مان را بیشتر به خطر می‌اندازد. قوانین و سیاست‌های سوگیرانه و نژادپرستانه، حقوق، سلامت و تندرستی‌مان را به مخاطره می‌اندازد. پس در مبارزه علیه بی‌عدالتی‌های نظام‌مند، باید سلامت خود را در اولویت قرار دهیم تا بتوانیم جنبش عدالت‌خواهانه خود را ادامه دهیم و از افراد جوان حمایت کنیم.
چطور می‌توانیم در تقاطع نژاد، جنسیت و فقر، خودمراقبتی را ارج بنهیم؟
خودمراقبتی و تندرستی را به‌عنوان شکلی از مبارزه که برای بقا ضروری است به رسمیت بشناسیم: فعالیت‌هایی که به اهمیت سلامت روان و تندرستی واقفند، امور صرفا جانبی و غیرضروری نیستند، ما باید نسبت به فعالیت‌هایی که حق زندگی و کامیابی را به رسمیت می‌شناسد، گشوده باشیم. باید بپذیریم که کنشگری و فعالیت عدالت‌طلبانه بر سلامت روان آسیب‌دیدگان تبعیض و آنها که علیه بی‌عدالتی مبارزه می‌کنند، چه تاثیری دارد. ما باید توجه خود را معطوف به کنشگرانی کنیم که دست به خودکشی می‌زنند و به کسانی که زیر بار این فعالیت‌ها له شده‌اند اهمیت بدهیم. باید سلامت روان خود را در اولویت قرار دهیم و اقداماتی را به کار ببندیم تا از سلامت و تندرستی خود اطمینان حاصل کنیم.
بپذیریم که فقدان خودمراقبتی، اشکال مختلف ستم و سوگیری را تقویت می‌کند و هم‌پای آن حرکت می‌کند: زمانی که افراد بیش از حد فرسوده می‌شوند و توانایی آنها برای مقاومت و مبارزات رهایی‌بخش- توانایی‌هایی از جمله تفکر خلاقانه، به‌کارگیری هنر مقاومتی، خلق فرم‌های جدید بودن، کارکردن و گردهم‌آمدن در اجتماعات- کاهش می‌یابد، اشکال متعدد ستم و الگوهای سلطه بازتولید می‌شوند. بویژه آموزشگران خود را آن‌قدر وقف کار می‌کنند که فرصتی برای فعالیت‌های رهایی‌بخش و اولویت‌دهی به سلامت روان خود برایشان باقی نمی‌ماند.
فرهنگ سلامت و تندرستی ایجاد کنیم و برای جوانان الگوهای فعالیت خودمراقبتی بسازیم: ما باید هوشیارانه علیه فرهنگی که کار و سودرسانی افراطی را ارزش می‌داند و بر ضد فضاهایی که عمیقا در سرمایه‌داری ریشه دارند، عمل کنیم. اگر آگاه باشیم که سلامتی و تندرستی ما و فقدان آن چه تاثیری بر افراد جوان زندگی‌مان دارد، می‌توانیم حمایت بهتر و موثرتری به کم‌سن‌وسالان ارائه دهیم. زمانی که الگوها و مدل‌های خودمراقبتی و سلامتی ایجاد می‌کنیم، به افراد جوان کمک می‌کنیم تندرستی را در اولویت قرار دهند و این موضوع به‌طور مثبتی در قدرت یادگیری و مشارکت آنها تاثیر می‌گذارد. در فضاهای آموزشی و کنشگری، باید در برنامه کاری خود فعالیت‌های خودمراقبتی را بگنجانیم و از این طریق در مسیر ارتقاء حقوق و سلامت افراد جوان و اجتماعاتی که به آنها خدمت‌رسانی می‌کنیم، گام برداریم.
فعالیت‌ها و تمرینات سلامتی و تندرستی
۱. تمرینات جامع تندرستی و خودمراقبتی را به کار بگیریم که فردیت‌مان را ارج مینهد: ایجاد فضای مراقبتی در تمامی بخش‌ها و وجوه زندگی، و برای زیستن و کارکردن به‌نحوی که کلیت وجودی‌مان محترم شمرده شود حیاتی است. برای این‌که این اقدامات و فعالیت‌ها معنادار و موثر باشند، در تمامی حوزه‌های زندگی درباره نیازهای فردی مربوط به سلامتی و تندرستی، پرسشگری و هم‌فکری کنید؛ برای رسیدن به سلامت جسمانی، روانی و عاطفی چه نیازهایی داریم؟ منابع مالی ضروری برای سلامت ما کدامند؟ برای این‌که در محیط‌های کاری و کنشگری حالمان خوب باشد چه نیاز داریم؟ در زندگی‌های شخصی‌مان برای کسب سلامت معنوی و اجتماعی چه ملازماتی وجود دارد؟ کشف نیازهای فردی در تمامی جنبه‌ها و حوزه‌های زندگی ما را به سمت کاربست اقدامات جامع و همه‌جانبه هدایت می‌کند.
- ۲. تراپی و حمایت‌های تخصصی مربوط به سلامت روان دریافت کنیم: تراپی و تمامی اشکال حمایت روانی، به‌طور تاریخی با انگ‌زنی همراه بوده است و همین موضوع رفتن به سمت این حمایات را با دشواری مواجه کرده است. در حالی که از طریق جستجو و دریافت حمایت‌های لازم برای سلامت روان خودمان می‌توانیم هم برای مراقبت از خودمان فعالانه اقدام کنیم و هم الگوهایی از سلامت و تندرستی بسازیم. ما باید برای مواجهه با تروما و بررسی وضعیت سلامت روان خود به تراپی متوسل شویم. مشاوره با یک متخصص در فضایی امن، درباره چگونگی مواجهه با فشار کاری و به سرانجام رساندن اهداف شغلی، کمک می‌کند کیفیت زندگی‌مان را تا حد ممکن افزایش دهیم. گاهی اوقات مصرف دارو می‌تواند سلامت روان ما را بهبود بخشد. من وقتی در مدرسه مشغول به کار شدم، مصرف دارو را هم آغاز کردم. به عنوان مدیر مدرسه حجم کاری بسیار بالایی داشتم و حمایتی هم وجود نداشت. این فقدان حمایت، بواسطه دیدگاه‌ها و باورهای مخاطره‌برانگیز پیرامون سلامتی و خودمراقبتی، تقویت می‌شد. من دچار حملات عصبی پانیک، اختلالات جدی خواب، اضطراب، افسردگی و دیگر مشکلات جسمانی شده بودم که مصرف دارو را برایم ضروری کرد. در عین حال که احساس شرم و خشم داشتم، ترکیب تراپی و دارو برایم ثبات روانی به همراه داشت. این ثبات به من کمک کرد ادامه بدهم و در نهایت روش‌های دیگری برای بهبود وضعیت عمومی‌ام پیدا کنم.
- ۳. به روش‌های بومی و دیگر شیوه‌های فرهنگی مراقبت و بهبودیابی اهمیت دهیم: تندرستی بویژه برای گروه‌های اتنیکی باید شامل شیوه‌های بومی و دیگر اشکال فرهنگی مراقبت و التیام‌بخشی باشد. فضاهای مراقبتی و بهبودیابی، عموما معیارهای تندرستی از دیدگاه سفیدپوستان را در محوریت قرار می‌دهند و نیازهای افراد سیاه و رنگین‌پوست را نادیده می‌گیرند.
- به‌عنوان یک زن سیاه، تلاش می‌کنم به شیوه‌های بومی و فرهنگی مراقبت روی بیاورم، شیوه‌هایی مانند خندیدن، کشف طبیعت (از جمله گذاشتن پاهایم روی زمین و درون آب). هم‌چنین تمرینات مراقبتی شرقی مانند یوگا، مدیتیشن و ریکی را آموخته‌ام، مطالعه کرده‌ام و اکنون آموزش می‌دهم. سلامتی و تندرستی نباید شمایل و شیوه واحد و مشخصی داشته باشد. بهترین شیوه‌های مراقبتی و تندرستی، آن‌هایی هستند که به موجودیت و فردیت شما و نیازهایتان اهمیت می‌دهند.
- بهبودیابی در اجتماعات سیاهان شامل خندیدن، گردهمایی‌های سالم با خانواده و دوستان، تمرینات بدنی و درگیرشدن با بدن است. رهایی از تروماهای میان‌نسلی زمانی محقق می‌شود که درباره آنها بیاموزیم و درک‌شان کنیم و درد و رنج حاصل از آنها را از طریق جنب‌وجوش، صداها و درگیرشدن با اقیانوس و به‌طور کلی طبیعت آزاد کنیم. فعالیت‌های تندرستی و بهبودیابی موارد زیر را نیز شامل می‌شود:
- ● کمک گرفتن از انرژی‌درمانی یا دارودرمانی‌هایی که دیدگاهی متفاوت از رویکردهای غربی و اروپایی دارند.
- ● روزمره‌نویسی و خلق هنر
- ● مطالعه و موسیقی
- ● طبیعت‌گردی، شنا، کمپ کردن و دیگر فعالیت‌های بیرون از خانه
- ● شرکت و بهبودیابی در حلقه‌های امن زنانه
- ● شرکت در مناسک و مراسمی که افکار، ایده‌ها و رفتارهای منفی روی کاغذ نوشته و سوزانده می‌شوند. این روش‌ها بویژه برای گروه‌های اتنیکی بسیار التیام‌بخش است و بعنوان شیوه بازیابی و احیاء عمل می‌کند.
- ۴. تمرینات و عادات روزمره مبتنی بر مراقبت و تندرستی برای خود ایجاد کنیم: عادات هفتگی و روزانه خودمراقبتی و سلامت روان می‌تواند موارد زیر را شامل شود:
- ● سحرخیزی و انجام تمرینات معنوی، ذهنی و شکرگزاری مانند نوشتن جملات انگیزشی یا ژورنال‌نویسی که به مدیریت ذهنی در طول روز کمک می‌کند.
- ● زمان‌گذاشتن برای تمرینانی که مربوط به مراقبت بدنی و سلامت جسمانی است.
- ● آشامیدن آب یا آب گرم با لیمو برای سم‌زدایی و شادابی بدن
- ● تغذیه مناسب و مقوی برای شروع روز
- ● آماده‌کردن وعده‌های غذایی سالم برای روز یا هفته
- ● هدف‌گذاری روزانه
- ● اولویت‌دادن به نیازهای عاطفی خود پیش از رسیدگی به دیگران
- ● تعیین یک فعالیت آرامش‌بخش برای پایان روز
- ● ایجاد یک فضای شخصی مطابق با نیازهایتان در خانه
- ۵. حدود و مرزهای خود را با دیگران مشخص کنیم و هرموقع که نیاز داریم دور شویم و فاصله بگیریم: مرزهای خود را مشخص کنید، نه بگویید، باور کنید که «نه» یک پاسخ کامل است. با مرزگذاری به خودتان اهمیت بدهید و احترام بگذارید، حتی اگر دیگران بابت تعیین این حریم درباره شما بدگویی و قضاوت‌تان کنند. ما باید برای حقوق و حریم خود تلاش کنیم و بدانیم که با مرزبندی‌های مشخص، بازدهی‌مان بالاتر می‌رود و قدرتمندتر می‌شویم.
- ۶. کمک بگیریم و به اجتماعات خود متوسل شویم: یکی از ابزار ظلم و سرکوب، تحسین و ترویج اقدامات فردمحور است. درمقابل، بسیاری از فرهنگ‌های بومی و آفریقایی، اهمیت و ارج‌دهی به اجتماعات را به رسمیت می‌شناسند.وقتی کمک نیاز دارید درخواست کنید. اجتماع خود را در افرادی که شما را پذیرفته‌اند پیدا کنید، آنجا که حس می‌کنید دیده می‌شوید. افرادی را بیابید که اهمیت خودمراقبتی، تندرستی و مرزگذاری‌های سالم را به رسمیت می‌شناسند.
نقش ما هرچه که باشد، اعم از آموزشگر، کنشگر، والد، مراقب و یا یک عضو دغدغه‌مند اجتماع، جنبش‌هایمان به ما نیاز دارند. فعالیت و مبارزه برای عدالت، مقوله‌ای مهم و حیاتی است، ولی اگر حال خودمان خوب نباشد نمی‌توانیم به دیگران حمایت و کمک برسانیم. وقتی سلامت هستیم و از خود مراقبت می‌کنیم، و زمانی که به چیزهای لازم دسترسی داریم، آن وقت است که می‌توانیم به دیگران فضا اختصاص دهیم. در آن صورت حمایت‌هایمان برآمده از فقدان نیست، بلکه می‌توانیم از جایگاه رضایت‌مندی و سرشاری برای دیگران حامی و بخشنده باشیم.