فمنا نگرانی عمیق خود را نسبت به بازداشت و اجرای حکم زندان فعالان حقوق زنان در گیلان و ادامه سرکوب گروههای مدافع حقوق زنان در ایران اعلام میکند. دو سال پس از جنبش زن، زندگی، آزادی، نیروهای امنیتی در ایران همچنان به دنبال انتقامگیری از گروهها و ابتکارات فمینیستی و کنشگران مدافع حقوق زنان هستند. بازداشت و زندانی کردن این یازده فعال حقوق زنان در گیلان نمونهای از ادامه سیاست سرکوب مدافعان حقوق زنان در ایران است. این فعالان طی جنبش زن، زندگی، آزادی ضمن همراهی با معترضان و مبارزه با قانون تبعیضآمیز حجاب اجباری، به حمایت و دفاع از حقوق معترضان بازداشتشده و خانوادههایشان پرداخته و با دیدارهای مستمر با خانوادههای دستگیرشدگان و کشته شدگان تلاش میکردند تا صدای آنان را پرطنین کنند.
استان گیلان و شهر رشت یکی از مراکز اصلی اعتراضات در جنبش زن، زندگی، آزادی بود که در نتیجه آن شمار زیادی از معترضان و کنشگران این استان دستگیر شده و تعدادی قابل توجهی از معترضان نیز توسط نیروهای امنیتی کشته شدند.
پیشینه خبر
در مرداد ۱۴۰۲، یازده کنشگر و مدافع حقوق زنان، در آستانه فرارسیدن سالگرد کشته شدن مهسا امینی در بازداشت پلیس گشت ارشاد، دستگیر شدند. در تیرماه ۱۴۰۳ و پس از تایید احکام زندان آنان در دادگاه تجدیدنظر، دستگاه قضایی ایران حکم زندان این یازده کنشگر مدافع حقوق زنان را به اجرا درآورد و آنان را برای تحمل دوران محکومیتشان به زندان لاکان رشت منتقل کرد.
روز بیستم تیر، زهره دادرس، کنشگر حقوق زنان، در منزلش در رشت دستگیر و برای تحمل دوران محکومیتش به زندان لاکان منتقل شد. دستگیری او در شرایطی صورت گرفت که هیچ ابلاغیهای از طرف واحد اجرای احکام برای او ارسال نشده بود. خواهرش، زهرا دادرس، نیز چندساعت بعد در حالی که برای پیگیری دستگیری او به دادسرای رشت مراجعه کرده بود، بازداشت و روانه زندان لاکان رشت شد، در حالیکه او نیز هیچ ابلاغیهای از طرف واحد اجرای احکام دریافت نکرده بود.
سه روز بعد، در بیستوسوم تیر، شش کنشگر دیگر حقوق زنان در گیلان شامل جلوه جواهری، فروغ سمیعنیا، شیوا شاهسیا، آزاده چاوشیان، نگین رضایی و متین یزدانی با معرفی خود به واحد اجرای احکام دادسرای انقلاب رشت جهت تحمل دوران محکومیتشان روانه زندان شدند. بنابر اعلام وکیل متین یزدانی، او یک روز بعد با ارسال پرونده پزشکیاش به پزشکی قانونی، از زندان به مرخصی استعلاجی فرستاده شد تا متعاقبا در مورد توانایی تحمل کیفر در پروندهاش تصمیمگیری شود.
هومن طاهری، یاسمین حشدری و سارا جهانی نیز به ترتیب در روزهای ۲۷ تیر، چهار و هشت مرداد برای تحمل دوران محکومیتشان به زندان لاکان رشت منتقل شدند.
پس از بازداشت اولیه کنشگران حقوق زنان در گیلان در مردادماه ۱۴۰۲، خبرگزاری تسنیم وابسته به نیروهای امنیتی، اتهامات آنان را «فراهمآوردن مقدمات اغتشاش و ناامنی در سطح استان گیلان و برخی شهرستانهای استان کردستان در سالگرد مهسا امینی» اعلام کرد. این خبرگزاری درست یک روز پس از دستگیری، آنها را متهم کرده بود که «در دورههای براندازی نرم» در خارج از ایران آموزش دیده و «مبالغ قابل توجهی» از «سرویسهای اطلاعاتی دشمن» دریافت کردهاند.
ایراد چنین اتهاماتی به فعالان جامعه مدنی و به خصوص کنشگران فمینیست و مدافع حقوق زنان در ایران مسبوق به سابقه است. نهادهای امنیتی در ایران همواره برای توجیه سرکوب و دستگیری کنشگران از اتهاماتی مانند «ارتباط با سرویسهای اطلاعاتی دشمن» و شرکت در «دورههای براندازی نرم» استفاده میکنند تا به این طریق بتوانند کنشگران جامعه مدنی را که هیچ جرمی به جز فعالیتهای مسالمتآمیز در راستای دفاع از حقوق بشر انجام ندادهاند، با محکومیتهای سنگین راهی زندان کنند.
فعالان گیلان، به مرور و با گذشت دوماه پس از بازداشت، با قرار وثیقه آزاد شده بودند، و چندماه بعد در فروردین ۱۴۰۳ توسط شعبه سه دادگاه انقلاب رشت، محاکمه شدند. براساس حکم دادگاه، یازده کنشگر مدنی و مدافع حقوق زنان در گیلان در مجموع به بیش از ۶۰ سال زندان محکوم شدند. این حکم با اعتراض وکلای این کنشگران به دادگاه تجدیدنظر ارسال شد، اما این دادگاه نیز در خرداد ۱۴۰۳، احکام سنگین صادرشده را عینا تایید کرد. طبق حکم صادرشده زهره دادرس با دریافت نه سال و شش ماه زندان، سنگینترین حکم را دریافت کرده است. هشت نفر دیگر شامل فروغ سمیعنیا، سارا جهانی، یاسمین حشدری، شیوا شاهسیا، نگین رضایی، آزاده چاوشیان، متین یزدانی و زهرا دادرس هر کدام به ششسال و چهل و هفت روز، و جلوه جواهری و هومن طاهری هرکدام به یک سال زندان محکوم شدند.
فعالان گیلان در دوران آزادی موقتشان نیز سکوت نکردند و در مورد شکنجههای جسمی و روانی در دوران بازجویی و بازداشتشان حرف زدند. زهره دادرس و فروغ سمیعنیا هرکدام در مصاحبههای جداگانه از خشونت ماموران در هنگام دستگیری خود و دیگر فعالان پرده برداشتند و اعلام کردند که همه دستگیرشدگان در دوران بازجویی و بازداشت تحت خشونتهای فیزیکی و روانی، مانند اعدام مصنوعی، ضرب و شتم، آزار و اذیت جنسی، تهدید به انتقال به بیمارستان روانی و … قرار گرفتند.
زندان لاکان رشت که هماکنون محل محکومیت این کنشگران است، یکی از زندانهای بدنام از نظر وضعیت زیستی و بهداشتی است. کنشگران گیلان در مدت آزادی موقتشان بارها با نوشتن گزارشهایی در صفحات اجتماعیشان از وضعیت ناگوار بهداشتی و کمبود امکانات در این زندان نوشتند و به نادیده گرفته شدن حقوق دیگر زندانیان اعتراض کردند.
ما از مدافعان حقوق زنان در سراسر جهان میخواهیم که صدای خود را علیه سرکوب مدافعان حقوق زنان در ایران بلند کنند. ما از مقامات ایرانی میخواهیم که فورا و بدون قید و شرط کنشگران گیلان و تمامی کسانی را که به دلیل دفاع مسالمت آمیز از حقوق بشر زندانی هستند، آزاد کنند.