فمنا نگرانی عمیق خود را نسبت به درگیریهای جاری در سودان ابراز میکند که یکی از بدترین بحرانهای بشردوستانه را در تمام جهان پدید آورده است. جنگ کنونی در پانزدهم آوریل ۲۰۲۳ در خارطوم و در نتیجه جنگ قدرت بین دو جناح اصلی رژیم نظامی، یعنی «ارتش سودان» و «نیروهای پشتیبانی سریع» شروع شد. برآوردهای جدید حاکی از آن است که بالغ بر۱۵۰هزار نفر کشته و میلیونها نفر آواره شدهاند و ناامنی غذایی و بیماری شیوع یافته است. در حالی که همه اقشار سودان از پیامدهای جنگ در رنج و عذاباند، مشخصا زنان، دختران و کودکان به شکل گستردهتری تحت تاثیر عواقب جنگ قرار گرفتهاند. آوارگی، ناامنی غذایی و بیماری منجر تاثیرات مخرب فراوانی بر زندگی کودکان گذاشته است. خشونت مداوم، بهویژه در خارطوم، دارفور، و کردفان، مخاطراتی را که زنان و دختران با آن مواجهاند افزایش داده است و آمار گزارشهای خشونت جنسی و جنسیتیِ مرتبط با درگیری بیشتر شده است. گزارشهای اخیر درباره استفاده سیستماتیک از تجاوز جنسی و به بردگی گرفتن زنان نشان میدهد که آنان بیشترین هزینه جنگ را میپردازند، چراکه تجاوز به عنوان یک سلاح جنگی در این درگیری به کار برده میشود.
حتی پیش از درگیری جاری، سودان به دلیل دههها جنگ داخلی و حکومت اقتدارگرا از جمله کشورهایی بود که بیشترین تعداد آوارگان داخلی را داشت و تعداد قابل توجهی از پناهندگان به کشورهای دیگر اهل این کشور بودند. تخمین زده میشود که در نتیجه درگیریهای جاری، دستکم ۱۰.۴ میلیون نفر آواره شده باشند که بیش از نیمی از آنها کودک هستند. بیش از دو میلیون نفر از جمعیتِ آواره به کشورهای همسایه گریختهاند. بیش از نیمی از جمعیت سودان، یعنی قریب به ۲۶ میلیون نفر با ناامنی غذایی روبهرو و از بین آنها، ۸.۵ میلیون نفر در شرایط اضطراری هستند. برآوردها حاکی از آن است که ۱۶ میلیون کودک مراحل بحرانی ناامنی غذایی را تجربه میکنند. علاوه بر این، حدود ۱۹ میلیون کودک از مدرسه بازماندهاند و اکثریت قریب به اتفاق مدارس همچنان تعطیل هستند؛ در این میان، نزدیک به ۷۵درصد دختران در سن مدرسه از تحصیل محروم هستند و این موضوع آنها را در معرض خطر ازدواج اجباری در کودکی و همچنین خشونت خانگی قرار میدهد.
به طور خاص زنان گروهی هستند که تحت فشار گرسنگی قرار گرفتهاند، چراکه زنان سرپرست خانوار سطوح بالاتری از ناامنی غذایی را در مقایسه با مردان سرپرست خانوار تجربه میکنند. نابرابریهای ساختاریِ جنسیتی در زمینه مالکیت داراییها، دسترسی محدود به منابع مالی، و همچنین محدودیت در دسترسی به خدمات عمومی و پشتیبانی اجتماعی، توانایی زنان را برای کاهش ناامنی غذایی بیش از پیش تضعیف کرده است. بهعلاوه در حال حاضر قریب به ۱.۶۳ میلیون زن در سنین باروری به خدمات مناسب بهداشتی و درمانی دسترسی ندارند و از این جمعیت، بیش از ۱۶۰هزار نفر باردار هستند و برآورد می شود که بهزودی ۵۴هزار زایمان انجام شود. مادران باردار و شیرده با سوءتغذیه شدید دستوپنجه نرم میکنند. وضعیت سلامت زنان و دختران نیز به دلیل دسترسی محدود به آب تمیز، سرویسهای بهداشتی و محصولات بهداشت قاعدگی تحت تاثیر قرار گرفته است. علاوه بر این، فمنا عمیقا نگران گزارشهایی است که نشان میدهد زنان و دختران پناهنده توسط کارکنان سازمانهای بشردوستانه و نیروهای امنیتیِ محلی در ازای دریافت پول و دسترسی آسانتر به کمکهای مورد نیاز برای بقا، مورد استثمار جنسی قرار گرفتهاند. این اولین درگیری نیست که در آن، چنین استثماری گزارش شده است؛ اما این که افرادی در موضع قدرت همچنان به سوءاستفاده از زنانی ادامه میدهند که بیاندازه آسیبپذیر شدهاند، امری مطلقا غیراخلاقی است.
بر اساس گزارش هیئت حقیقتیاب مستقل بینالمللی برای سودان، جنایات جنسی و جنسیتی در مناطق تحت تاثیر درگیری به صورت گستردهای رواج دارد. در حالی که همه طرفهای درگیری مرتکب تخلف شدهاند، آمار گزارشهای مربوط به جنایات ارتکابی توسط نیروهای پشتیبانی سریع و نیروهای همپیمان آنها بیشتر است. مردان و پسران نیز مورد خشونت جنسی قرار گرفتهاند، اما تاثیر این مسئله بر زنان و دختران بیاندازه بیشتر بوده است. مطابق گزارشها، قربانیان اغلب پیش از آن که مورد تجاوز قرار گیرند، مورد ضربوشتم قرار میگیرند، به آنها شلاق میزنند و تهدیدشان میکنند که به بستگان و کودکاننیز آسیب و آزار میرسانند. علاوه بر این، زنان مدافع حقوق بشر، روزنامهنگاران و کادر درمان نیز هدف خشونت جنسی تلافیجویانه قرار گرفتند. تأثیرات خشونت جنسی و جنسیتی چندلایه است و هم عواقب جسمی و هم عواقب روانی-اجتماعی را در بر میگیرد؛ گزارشها روندهای نگرانکنندهای را درباره افکار و اقدام به خودکشی در میان بازماندگان خشونت جنسی نشان میدهد. در اکتبر ۲۰۲۴، چندین زن در ایالت مرکزی جزیره سودان پس از تجاوز جنسی توسط نیروهای واکنش سریع به زندگی خود پایان دادند.
فمنا عمیقا نگران جنگ ادامهدار در سرتاسر سودان، حملات گسترده و بیرویه علیه مردم غیرنظامی و تأثیر ویژه آنها بر جوامع آسیبپذیر از جمله زنان، دختران و کودکان است. مخصوصا این مسئله مصیبتبار و تاسفانگیز است که این درگیری، نتیجه شکست اتحاد متزلزل و فرصتطلبانه بین ارتش سودان و نیروهای پشتیبانی سریع بود و به دنبال یک تظاهرات مسالمتآمیز و مردمی رخ داد که به خلع دیکتاتوری دیرینه عمر البشیر انجامید. ما از همه طرفهای درگیر مصرانه میخواهیم که به قوانین بینالمللی بشردوستانه پایبند بمانند و حقوق بشر را مراعات کنند. با توجه به اینکه جریان مداوم تسلیحات به هر دو طرف باعث شده به این درگیری دامن زده و طولانی شود، همه دولتها و شرکتهای تامینکننده تسلیحات و مهمات باید فروش آنها را به سودان متوقف کنند.
ما از جامعه بینالمللی میخواهیم تا برای کاهش تنش و آتشبس نهایی، فشار لازم را وارد کند. ما عمیقا از اقدام اخیر روسیه به وتوی قطعنامه آتشبس در شورای امنیت سازمان ملل متحد متاثر شدهایم. با گذشت بیش از یک سال خشونت وحشیانه، باید به خصومتها پایان داده شود و میانجیگریهایی در در راستای یک راهحل سیاسی پایدار و عادلانه صورت گیرد تا امکان تحقیق درباره جنایات جنگی و سایر ظلمها فراهم شود، و مرتکبان جنایات جمعی از سوی همه طرفهای درگیر را وادار به پاسخگویی کند. ما خواستار آن هستیم که دسترسی ایمن و بدون مانع به کمکهای بشردوستانه در تمام نواحی سودان وجود داشته باشد و کمکهای بشردوستانه فرامرزی و بیناجبههای در اولویت قرار گیرد.
مهمتر از همه، ما از جامعه بینالمللی میخواهیم تا به طور همهجانبه از سازمانهای مردمی تحت رهبری زنان حمایت کنند. این سازمانها در حال حاضر، به عنوان پاسخدهندگان خط مقدم، یک نقش حیاتی ایفا و به نیازهای اساسی زنان و دختران رسیدگی میکنند. این حمایت شامل تامین بودجه، کمک فنی، تقویت صداها و دیدگاههای زنان مدافع حقوق بشر بهویژه در مجامع سیاستگذاری بینالمللی و شمول آنها در فضاهای بینالمللیای میشود که در آنها درباره وضعیت سودان، ازجمله مذاکرات صلح، بحث میشود.