مقدمه
با برگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱ میلادی، وضعیت حقوق بشر و حقوق زنان تبدیل به یکی از بحران‌های بی‌پیشینه و عمیق در افغانستان و منطقه شده است. گروه طالبان که رژیم سیاسی‌شان را «امارت اسلامی» و رهبر‌شان را «خلیفه و امیر» می‌خوانند، با صدور ۱۲۹ فرمان در راستای اِعمال کنترل بر حقوق و آزادی‌های شهروندی، محدودیت‌های شدیدی را بر حقوق و آزادی‌های زنان وضع کرده‌اند. زنان از حق آموزش رسمی، کار و فعالیت اقتصادی و بقیه حقوق انسانی و آزادی‌ها بنیادین محروم شده اند. در آخرین اقدام طالبان در راستای حذف و انسان‌زدایی از زنان، حضور اجتماعی زنان پس از انتشار قانون « امر به معروف و نهی از منکر» به صورت شوکه‌کننده‌ای محدودتر شد. بر مبنای این قانون پیشا‌مدرن، آن‌ها صدای زنان را با برچسب «عورت» — واژه‌ای که به معنای اندام جنسی، برهنگی، و نمادی از ضعف و نقص به کار می‌رود — ممنوع اعلام کردند. از زنان همچنان خواسته شده که هنگام بیرون آمدن از خانه، در حالی که سرتاپای خود را پوشانده‌اند، یک عضو مرد خانواده را به عنوان«محرم» همراه خود داشته باشند.
در روایت حقوقی و سیاسی طالبان، شهروندان افغانستان «اُمت» یک «خلافت اسلامی» محسوب، و شهروندانی که به هر دلیلی دست به اعتراض در برابر فرمان‌ها و سیاست‌های رژیم زنند، «بغاوت‌گر» در برابر خلیفه مسلمانان یا همان رهبر طالبان شمرده می شوند. بر این مبنا، هر نوع فعالیت و اعتراض مدنی و سیاسی جرم پنداشته شده و فعالان بر مبنای قانون جزای اسلامی طالبان به احکام سنگین محکوم می‌شوند. از جانب دیگر، در تفسیر بنیادگرایانه طالبان از مذهب، زنان در خدمت ادامه نسل بشر و وقف امورات خانه‌داری هستند. این تفسیر، هویت زنانه را در نقش «مادر» و«همسر» خلاصه می‌کند. هر نوع از زنانگی غیر از این که در خانه و یا قلمرو عمومی، به ویژه در بافتار سیاسی و اجتماعی ظهور کند، تخطی از اصول و قوانین طالبان و هنجارهای اجتماعی شمرده می شود. در چنین چارچوبی، زنانگی مستقل در ذات خود جرم محسوب می‌شود.
زنان افغانستان، شامل مدافعان حقوق بشر، فعالان حقوق زن، کارمندان، روزنامه‌نگاران و سیاست‌مداران زن و دانشجویان دختر، از همان روزها و ماه‌های نخست برگشت طالبان به قدرت، دست به اعتراض علنی در برابر قوانین وسیاست‌های تبعیض‌آمیز رژیم طالبان زدند. تظاهرات پی‌هم و سرتاسری زنان، ده‌ها زن جوان را به خیابان‌ها کشاند. گسترش اعتراضات از خیابان تا شبکه‌های مجازی، طالبان را به هراس انداخت و در نتیجه رژیم با خشونت و پیگیری دست به سرکوب مخالفت‌ها زد. آن‌ها رهبران و اعضای گروه‌های اعتراضی زنان را در خیابان‌های محل تظاهرات، منازل شخصی و «خانه‌های امن» زنان که معترضان در آن‌جا پناه گرفته بودند، بازداشت کردند. در نتیجه، ده‌ها زن معترض، مدافع حقوق بشر، و فعالان حقوق زنان روانه بازداشتگاهها و زندان‌های طالبان شدند. اظهارات زنان زندانی بعد از آزادی، حاکی از شرایط سخت و شکنجه‌های وحشتناک روانی و جسمی معترضان و حتی کودکان همراه‌شان است.
فمنا در سلسله گفت‌وگو‌های صوتی با دوازده تن از مدافعانِ زن حقوق بشر و حقوق زنان افغانستان، تجربه بازداشت و حبس آن‌ها در بازداشتگاهها و زندان‌های طالبان را مستند و گردآوری کرده است. مصاحبه‌شنوندگان بین ۲۵ تا ۴۰ سال سن دارند و از اقوام و ولایات‌های مختلف افغانستان هستند که در سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ میلادی به جرم فعالیت مدنی و در اعتراض به سیاست‌های رژیم طالبان در برابر زنان، عمدتا در شهر کابل دستگیر و هر کدام از آن‌ها دوره‌های کوتاه‌‌مدت و بلند‌مدت بازداشت و زندان را پشت سر گذاشته‌اند. به استناد روایت‌های مصاحبه‌شنودگان، رژیم طالبان از حداکثر توان و ظرفیت خشونت‌بارش برای مجازات، ارعاب و شکنجه این زنان در بازداشتگاهها و زندان‌هایش استفاده کرده است.
گزارش پیش رو، در هفت بخش به روایت زنان مدافع حقوق بشر از بازداشت و حبس در زندان‌های طالبان می‌پردازد.