یک سال از سقوط افغانستان و تصاحب قدرت توسط طالبان می‌گذرد. یک سال هم از زمانی می‌گذرد که زنان افغانستان تلاش‌شان برای مبارزه با سیاست‌های ظالمانه طالبان را بیشتر کرده‌اند. در این روز، فمنا با ستایش تلاش‌های این زنان از جامعه بین‌المللی تقاضا می‌کند که به مطالبات و خواسته‌های زنان افغانستان برای عدالت و حقوق‌شان گوش فرا دهند.
در پانزدهم آگوست ۲۰۲۱، مردم افغانستان خود را اسیر کابوسی هولناک و غیرقابل‌باور دیدند. کشورشان به یک گروه تروریستی واگذار شده بود که دهه‌ها خصومت و دشمنی‌اش علیه مردم افغانستان را با قتل و کشتار آن‌ها به هولناک‌ترین شیوه ممکن، در خیابان‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها و زایشگاه‌ها، و در حوزه‌های رأی‌گیری، و در حقیقت در هر جایی که شهروندان عادی بی‌دفاع‌تر و آسیب‌پذیرتر بودند، ثابت کرده بود.
در پانزدهم آگوست ۲۰۲۱، مردم افغانستان به‌اجبار با این واقعیت روبرو شدند که قاتلان‌شان اکنون دیگر حکمرانان‌شان شده‌اند. هرچند بنای این نظم سیاسی جدید مدت‌ها قبل از این روز بنیان گذاشته شده بود؛ با شروع مذاکرات صلح بین آمریکا و طالبان، که دولت، جامعه مدنی، و مردم افغانستان از آن حذف شده بودند و به همین دلیل بسیاری این مذاکرات را فاقد مشروعیت می‌دانستند. از زمان تصاحب غیرقانونی کشور توسط طالبان، فروپاشی اقتصادی، فقر، گرسنگی، و از کار افتادن کلیه ساختار سیاسی و اجتماعی، مشقت‌های جان‌فرسایی را به مردم افغانستان تحمیل کرده است.
در چنین شرایطی، طالبان که به عنوان حکمران قابلیت و توانایی اداره مناسب کشور را ندارند، حداکثر تلاش‌شان را کرده‌اند تا زنان را از جامعه افغانستان و عرصه عمومی محو کنند. آن‌ها ابتدا کارشان را با پاک کردن تصاویر و عکس‌های زنان از فضاهای عمومی شروع کردند و سپس با اجرای قوانین بسیار محدودکننده و تبعیض‌آمیز علیه زنان به این روند ادامه دادند. در یک سال گذشته، دختران از رفتن به مدرسه محروم، و کارمندان زن ادارات دولتی اخراج شده‌اند. حجاب اجباری و قوانین سخت‌گیرانه پوشش به زنان تحمیل شده است و کسانی که از این قوانین سرپیچی کنند با مجازات‌های سنگین مواجه می‌شوند. طالبان با تحمیل دستوراتی چون لزوم همراهی زنان توسط یک مرد محرم، رفت‌و‌آمد آزادانه زنان و انجام کارهای عادی و روزمره ضروری را هم برایشان تقریبا غیر ممکن کرده است. دستگیری گاه‌و‌بیگاه زنان در فضاهای عمومی، فقط به خاطر زن بودن و با اتهام‌هایی همچون فساد اخلاقی، شرایط را از این هم دشوارتر کرده است. در حقیقت، نام وزارت امور زنان به وزارت امر به معروف و نهی از منکر تغییر کرده است و وظیفه‌اش مجازات زنان به خاطر زیر پا گذاشتن توقعات و احکام محدودکننده و واپس‌گرایانه وضع‌شده توسط طالبان است.
طالبان پس از آغاز مذاکرات صلح با آمریکا، در تخطی آشکار از مذاکرات آتش‌بس، هدف‌گیری شهروندان افغانستان را از طریق اقدامات تروریستی بزدلانه و خونین‌اش افزایش داد. فعالان جامعه مدنی از جمله زنان مدافع حقوق بشر یکی از گروه‌هایی بودند که طالبان به صورت ویژه آن‌ها را هدف گرفت. از زمان سقوط افغانستان، سرکوب و فشار به فعالان جامعه مدنی، بخصوص زنان مدافع حقوق بشر، بی‌وقفه ادامه داشته است. بسیاری از زنان مدافع حقوق بشر که در بیست سال گذشته، به‌رغم تمامی مشکلات و کاستی‌ها، دستاوردهای باا‌رزش و مهمی در زمینه حقوق زنان کسب کرده بودند، پس از افتادن افغانستان به دست طالبان، ناچار به ترک کشور شدند. آن‌هایی هم که در کشور مانده‌اند با تهدیدهای مداوم و خطر دستگیری، بازداشت، شکنجه، اعترافات اجباری، و احکام زندان روبرو هستند.
در چنین شرایط ناامید‌کننده‌ای، شاهد حضور گروه جدیدی از زنان مدافع حقوق بشر در افغانستان هستیم. بسیاری از این زنان تا پیش از این یا کنشگر و فعال مدنی نبودند و یا سابقه فعالیت اندکی داشتند، اما بسیاری از آن‌ها یا خود ظلم و بی‌عدالتی طالبان را در اولین دوره تسلط این گروه بر افغانستان در سال‌های ۱۹۹۶-۲۰۰۱ تجربه کرده بودند و یا از مادران‌شان درباره نقض هراس‌آور حقوق زنان توسط طالبان شنیده بودند. این کنشگران در خلأ تقریبی داخل کشور پا پیش گذاشته‌اند تا به حکمرانی هراس و وحشت تحمیل‌شده توسط طالبان اعتراض کنند.
در یک سال گذشته، زنان مدافع حقوق بشر بارها و بارها اعتراض‌ها و تجمعات خیابانی را تدارک دیدند تا خواستار حقوق برابر برای زنان، حق اشتغال، حق تحصیل، حق انتخاب آزادانه نوع پوشش، و احترام به حقوق انسانی کلیه شهروندان افغانستان شوند. این زنان، زندگی و امنیت خود را به خطر می‌اندازند تا صدای اعتراض و حق‌خواهی‌شان را بلند کنند.
شماری از این زنان مدافع حقوق بشر به دلیل فعالیت‌های مدنی و اعتراضات مسالمت‌آمیزشان دستگیر، زندانی و شکنجه شدند. برخی از آنان بر اثر این شکنجه‌ها وادار به اعترافات اجباری علیه خودشان شدند و تعدادی هم مجبور به ترک کشور شدند.
به‌رغم خطرات فراوان اعتراض علنی به سیاست‌های طالبان، اعتراض‌های خیابانی زنان ادامه دارد. چند تجمع هم در روزهای پیش از سالگرد سقوط افغانستان برگزار شده است. در دل این دوران غم‌افزا و جان‌فرسا، استقامت زنان و پافشاری‌شان بر این اعتراضات، رگه‌ای از امید و شاهدی بر این است که مردم افغانستان تمایلی ندارند حقوق‌شان را به طالبان واگذار کنند.
توصیه‌ها:
*در سالگرد سقوط افغانستان، فمنا شجاعت و مقاومت علنی زنان افغانستان را ستایش می‌کند که خطرات فراوانی را به جان خریدند و بارها به خیابان آمدند تا به جهانیان بگویند که صدایشان باید شنیده شود. جهان نباید در رابطه با حقوق مردم افغانستان، بخصوص زنان و دختران افغانستان، با طالبان مصالحه کند و باید طالبان را به خاطر نقض حقوق بشر مردم افغانستان مسئول و پاسخگو بداند.
*جامعه بین‌المللی، از جمله سازمان ملل، و دولت‌های غربی و منطقه‌ای، باید همچنان از پذیرش طالبان به عنوان دولت رسمی افغانستان خودداری کنند، و به ممنوعیت سفر مقامات رسمی طالبان و فشار به آن‌ها برای احترام به حقوق مردم افغانستان، بخصوص زنان، دختران، جامعه دگرباشان، و اقلیت‌های قومی و مذهبی ادامه دهند.
*فمنا از جامعه بین‌المللی می‌خواهد خواسته‌های زنان مدافع حقوق بشر و گروه‌های تازه‌تاسیس و نوظهور جامعه مدنی را که در حال حاضر در داخل کشور فعال هستند، بشنوند و جدی بگیرند. ما از جامعه بین‌المللی تقاضا می‌کنیم از ابتکارات گروه‌های جامعه مدنی در داخل افغانستان حمایت کنند. حمایت از این گروه‌ها مستلزم اتخاذ رویکردی است که منطبق با حمایت از گروه‌هایی باشد که در فضای سیاسی بسته و سرکوب شدید کار می‌کنند. گروه‌های مدنی داخل افغانستان همانند دیگر گروه‌هایی که تحت شرایط سرکوب فعالیت می‌کنند به آموزش و حمایت نیاز دارند تا توان تاب‌آوری در شرایط سخت را داشته باشند و بتوانند به صورت امن به فعالیت‌شان ادامه دهند.
*فمنا گروه‌های فمینیستی بین‌المللی و منطقه‌ای، و همچنین زنان مدافع حقوق بشر افغانستانی را که هم‌اکنون خارج از کشورشان هستند، تشویق می‌کند تا همچنان صدای حق‌خواهی زنان و دختران داخل کشور را رساتر و بلندتر کنند. همگی باید با هم کار کنیم تا مانع هر‌گونه تعاملی بین جامعه بین‌المللی و دولت‌های غربی و منطقه‌ای با طالبان شویم که امکان تضییع بیشتر حقوق مردم افغانستان بويژه حقوق زنان و دختران را داشته باشد.